لایو سورنا آکادمی با دکتر صادقی
یادگیری بعضی مفاهیم و موضوعات، بدون اینکه تجربه‌ی لمس آن‌ها را داشته باشیم، مثل یادگیری تمام مفاهیمی است که در طول مدرسه آموختیم ولی هیچگاه کاربرد آن‌ها را درک نکردیم. اما واقعیت این است که عمر ما محدودتر از آن است که بتوانیم همه چیز را آرام آرام خودمان تجربه کرده و به نتیجه‌ی دلخواه برسیم. به همین سبب تیم سورنا آکادمی در راستای چشم‌انداز آموزشی خود، سلسله لایوهایی را برگزار میکند تا در آن دانشجویان با بهره‌گیری از تجربه‌ی بزرگان حوزه سلامت، از مسیر دانشجویی خود به نحو احسن استفاده کنند.
موضوع لایو:
R&D در صنعت دارو (فایزر)
90 درصد موفقیت در واکسن کرونای فایزر، خبری که کل جهان را میخ‌کوب کرد.
روز دوشنبه 19 آبان احتمالا روزی است که هیچ یک از ما بخاطر نخواهیم برد. پس از چند ماه قرنطینگی خبر خوشحال‌کننده‌ی شرکت فایزر راجع به موفقیت‌آمیز بودن واکسن کرونا برروی 90 درصد جامعه هدف، نوید بخش همه‌ی ما بوده است. اما پس از انتشار این خبر همه با حجمی از سوال راجع به این واکسن، زمان انتشار آن، میزان ایمنی و اثربخشی و... روبرو شدیم.
به همین‌منظور از دکتر صادقی عضو تیم کنترل کیفیت شرکت فایزر در بلژیک دعوت کردیم تا در این زمینه پاسخ‌گوی سوالات شما باشند. البته ایشان تاکید کردند که این سخنان را از نظر خودشان و نه به نمایندگی از شرکت فایزر بیان می‌کنند. برای مشاهده‌ی خلاصه‌ی این لایو ادامه‌ی مطلب را مطالعه کنید.
لطفا خودتان را معرفی کنید؟
من مسعود صادقی ساکن بلژیک و عضو تیم کنترل کیفی شرکت داروسازی فایزر هستم.
چطور به جانسون اند جانسون و فایزر راه پیدا کردید؟
آمدن من به بلژیک به قصد ادامه تحصیل بود. رشته‌ی اصلی من علوم تغذیه است و بیشتر روی هورمون‌ها و میکرونوترینت‌ها کار کردم. به ویژه ویتامین D که من را ترغیب کرد که در صنعت داروسازی بمانم. البته من در ایران هم در صنعت داروسازی بودم و در بخش ماده اولیه دارو کار می‌کردم. پس از آن از طریق یکی از مدیران شرکت جانسون اند جانسون وارد بخش کلینیکال ریسرچ این شرکت شدم و به مدت دو سال و تحقیقات را در فاز صفر و یک دارویی انجام دادم. پس از آن وارد شرکت فایزر شدم که در آن‌جا یک مقدار کار عملیاتی تر شد و من بیشتر با کارهای صنعتی آشنا شدم.
آیا واکسن کرونای فایزر واقعا موفقیت‌آمیز است؟
به نظرم حاصل این پاندمی این بود که ما فهمیدیم نسبت به علم بی توجه شدیم و من دوست داشتم یک چنین درسی را بگیریم. در ابتدای راه خیلی از شرکت‌ها شروع به واکسن‌سازی کردند ولی وقتی این ویروس پیچیده‌تر شد، خیلی از شرکت‌ها متوجه شدند که توان ادامه دادن یا دانش فنی لازم را ندارند.
فایزر چون غول جهانی بود مسئولیت ساخت این واکسن را قبول کرد. بخش‌های مختلفی را به این کار اختصاص داد. بیشتر تحقیقات در بیونتک المان انجام شد که چون در اجرایی کردنش مشکل داشتند، با فایزر همکاری کردند. الان فایزر تست سوم را رد کرده و مطمئن شده که واکسنی که ساخته نود درصد جامعه را پوشش میدهد.
راجع به واکسنی که در روسیه یا چین بودند خبری ندارم ولی چیزی که میدانم این است که خیلی از استپ‌های FDA را فالو نمیکنند و برای همین در کشور خودشان شاید مورد قبول باشد اما در جامعه جهانی قابل عرضه نیست.
استارت طراحی این واکسن با شرکت بیونتک از کی خورده شد؟
من در جریان امور اجرایی نیستم ولی بلافاصله پس از شروع پاندمی، فایزر توانمندی‌های شرکت را چک میکند تا ببیند چطور شروع کند. سالیان سال است که فایزر واکسن میسازد و پروسه‌ی ساخت آن رو میشناسند. برای همین تصمیم گرفتند از دانش بیونتک استفاده کنند و با دوری از جوهای سیاسی و شعار علم پیروز خواهد شد، تمام تلاششان را برای عملی کردن این ایده انجام دادند.
پروسه طراحی واکسن ده تا پانزده سال طول می‌کشد. چگونه به این فرایند سرعت بخشیدید؟
هیچ‌وقت FDA و بخش رگولاتوری خودشان را درگیر این مسائل نمیکنند و یک چهارچوبی دارند و باید طبق اون چهارچوب پیش بروند. برای همین هیچ‌یک از تست‌ها دور زده نشده است. درواقع این مدت طولانی 10 تا 15 سال برای ساخت واکسن، برای شرکتی مطرح است که از صفر و بدون پیشینه‌ای در ساخت واکسن شروع به کار کند. درحالی‌که فایزر بانک اطلاعاتی و پیشینه‌ی علمی بالایی دارد و نیازی نیست برای خیلی از کارها وقت دوباره بگذارد یا خط تولید جدیدی راه‌اندازی کند. بنابراین شاید در امور اداری عجله شده باشد اما تست‌ها تمام و کمال انجام شدند.
عوارض جانبی شایعی که برای این واکسن پیش‌بینی کردید، چیست؟
اولین چیزی که در یک دارو قبل از اثربخشی بررسی می‌شود، ایمنی است که در فازهای اول بررسی می‌شود و اگر عوارض داشت تایید نمی‌شد.
آیا این واکسن به کشور ایران هم می‌رسد؟
ایران هم طبق قاعده پخش این واکسن را دریافت خواهد کرد. البته این که اول برای چه قشری توزیع کنند را نمی‌توان پیش‌بینی کرد و بستگی به وجدان آدم‌ها و سیستم دارد.
تاریخ انتشار این واکسن چه زمانی است؟
اطلاعات من حاصل از رسانه‌هاست ولی آن‌چه که فایزر پیش‌بینی کرده، یک میلیارد و سیصد میلیون دور در سال 2021 است.
یک اخباری مبنی براین است که بعضی کشورها واکسن را پیش خرید کردند. آیا صحت دارد؟
در خصوص توزیع حتما یک توزیع عادلانه و خارج از بحث های سیاسی صورت خواهد گرفت. شرکتی با صدسال قدمت اعتبار خود را با فردی که چند روی کار می‌آید زیر سوال نمی‌برد.
لطفا راجع به مقاومت این واکسن توضیح دهید.
چیزی که حرفش زده شده این است که این واکسن دو تا دوز داره و هفت روز فاصله بین دو تا دوز است و بعد از هفت تا هشت روز از زدن واکسن، سیستم ایمنی شروع به فعالیت میکند. اینکه چقدر ممکن است ایمن باشه خیلی معلوم نیست. ولی ماهیت بیماری‌های ویروسی به این صورت است که آدم‌ها بسته به سیستم دفاعی و ژنتیک می‌توانند آن لایه‌ی دفاعی را تعریف بکنند.
قیمت این واکسن چقدر است؟
قیمت دارو در بازار یک بحثی است جدا است از آن چه به دست مردم می‌رسد. برخی کشورها را بیمه تقبل میکند و پرداخت میکند.
آیا WHO نحوه توزیع را چک میکند؟
بله و غالبا ادم های متخصصی که در آن هستند، به حرف قدرت‌ها گوش نمیدهند.
کار کردن در تیم اینترنشنال چه چالش‌هایی دارد؟
برای هر کسی آرزو است که در یک شرکت بزرگ کار بکند یا در یک دانشگاه بزرگ درس بخواند. هرکسی در چیزی که به آن علاقه دارد سه تا چهار ساعت وقت در روز بگذارد، به هرجا که میخواهد میتواند برسد.
چه زمانی قرار است این تکنولوژی را به شرکت‌های دیگر بدهید؟
دادن تکنولوژی یک سیستم آزاد است و به دولت مربوط نمی‌شود و یک شرکت خصوصی میتواند درخواست خرید بکند. شرکت وقتی یک نفر درخواست بکند توانمندی را بررسی میکند و اگر دانش فنی لازم وجود داشت تکنولوژی میتواند وارد شود.
شرایط نگهداری واکسن چگونه است؟
فریز در دمای منفی هشتاد. اما در این زمینه هیچ نگرانی از جانب مشتری وجود ندارد.
آیا ترایال‌های انسانی روی جمعیت‌های خاص مانند افراد باردار یا پیر انجام شده است؟
قطعا همه چیز در پروتوکل‌ها در نظر گرفته شده است و تفاوت بیشتر در همه‌گیری است.
شما در چه مقطعی وارد صنعت شدید؟
من در شرکت تماد شروع به فعالیت کردم و بیشتر تولید آلکالوئیدها را بر عهده داشتم.
ایا از اثربخشی واکسن چینی اطلاع دارید؟
خیر. اطلاعات در حد اخبار است. اما من شنیدم که کرونا را تحت کنترل درآوردند.
آیا راجع به واکسن آکسفورد اطلاع دارید؟
در یکی دوتا کیس مشکل به وجود آمد. البته مشکل قابل حل است ولی نیاز به تحقیق و بررسی بیشتر دارد.
آیا با مدرک داروسازی ایران می‌توان به صنعت خارج از کشور راه یافت؟
این بستگی به هیستوری بچه ها و ذهنیت جایی که اپلای می‌کنند راجع به آن دانشگاه ایرانی دارد. هرکدام که می‌خواهید اپلای کنید ابتدا در مورد جایی که می‌خواهید بروید اطلاعات کسب کنید. درباره‌ی استادی که به آن درخواست می‌دهید اطلاعات کسب کنید و مقالات آن را بخوانید.
لطفا در مورد چگونگی کارتان و سختی کارتان بگویید.
باید روی کارت تمرکز و انگیزه‌ی بالایی داشته باشی. به اندازه‌ی کافی از جایی که به آن وارد شدی شناخت داشته باشی و بدانی که یک لیدر دارویی در دنیا است. این احساس مسئولیت بخاطر کار کردن در یک شرکت بزرگ بسیار مهم است.
پخش شده که یکی از شرکای المانی شما از شرکت بیونتک گفتند که قرار نیست این واکسن 90 درصد موفقیت آمیز باشد. آیا این گفته درست است؟
خیر درست نیست.
ایا امکان خرید خصوصی این واکسن وجود دارد؟
خیر. مخصوصا در اوایل اینطور نیست.
برای ورود به صنعت داروسازی در خارج از کشور ایا نیاز به مدرک PH.D است؟
خیر. مهم این است که شما رشد کافی برای اون سمت را داشته باشید.
در شرکت فایزر معمولا متخصصان چه حوزهای را میپذیرند؟
در واحد بلژیک از 3000 نفر داروساز، بیومدیسین، تغذیه و...هستند. حتی اگر رشته‌ی برق یا مکانیک خوانده باشید، می‌توانید در یک شرکت داروسازی کار کنید.
صحبت پایانی
یک چیزی که تجربه به من نشان داده است، این است که برای هرچیزی که می‌خواهید تلاش کنید. وقتی شروع به تلاش کنید مغز مانع‌ها را کنار می‌زند. در آخر سخنم را با این شعر از نیما یوشیج به پایان می‌رسانم که می‌گوید:
فکر را پر بدهید
و نترسید که از سقف عقیده برود بالاتر